Soms is er meer mogelijk dan je denkt! Een revalidatieproces is eigenlijk altijd intensief en spannend – het kost veel tijd, geld, moeite en er gaan vaak ook veel zorgen mee gemoeid. Om het paard een optimale kans van slagen te geven, is het gehele plaatje van belang; naast trainen en behandelen spelen ook bijvoorbeeld het algehele management en voeding een belangrijke rol. Om een beetje inzicht te geven in het verloop van zo’n proces, neem ik jullie mee in het verhaal van mijn eigen merrie Highness.
Het begin
In 2015 kocht ik Highness, toen een driejarige merrie. Het plan was om een gezond, jong paard erbij te kopen, omdat ik met mijn andere merrie Donna het een en ander aan blessureleed achter de rug had. Highness komt uit een interessante lijn en ik wilde graag een merrie waarmee ik eerst de (spring)sport in zou kunnen om er daarna wellicht nog wat veulens bij te fokken.
Omdat ze nog zo jong was, besloot ik haar nog een tijd lekker op de weide/paddock te laten en ben ik pas begin 2016 rustig met haar training gestart. Toen ze ongeveer een half jaar in training was kwam ze najaar 2016 uit de wei met een enorme bekkenscheefstand, waarbij de tubersacrale behoorlijk scheef stonden ten opzichte van elkaar. Hoewel ze op dat moment niet direct super kreupel was, liep ze ook echt niet zuiver en was ze op deze manier niet zomaar trainbaar.
Diagnostiek
De osteopaat waar ze toen onder behandeling stond gaf aan deze scheefheid niet zomaar te kunnen behandelen en adviseerde eerst verder onderzoek door een dierenarts te laten doen. Het advies was een echo laten maken om in beeld te brengen wat de eventuele schade zou zijn en wat het vervolgplan zou worden. Toen de dierenarts kwam, bleek ze bij klinisch onderzoek op dat moment hoofdzakelijk rechtsvoor kreupel (waarschijnlijk door compensatie) en werd een schouderblessure ontdekt. Dit heeft eerst moeten herstellen voordat verdere diagnostiek mogelijk was.
Een maand of 2 later, na herstel van de blessure in Highness haar schouder, heb ik haar laten bekijken door Linda van Diepen. Omdat zij dierenarts is, maar daarnaast zeer breed is opgeleid als onder andere chiropractor, osteopaat en craniosacraal therapeut, leek zij mij op dat moment de aangewezen persoon om in te schatten wat de belastbaarheid van Highness was of eventueel nog zou kunnen worden. Linda vond het beeld behoorlijk heftig en gaf aan dat de scheefheid zo groot was, dat de kans aanwezig was dat ze hier nooit volledig van zou herstellen.
De grote vraag was, of ze ooit symmetrisch genoeg zou worden om echt trainbaar te zijn.
De enige kans die we hadden was – mits er via echobeelden kon worden vastgesteld dat er nog geen onherstelbare schade zat – stapje voor stapje proberen te behandelen, iedere 2 a 3 maand, met daar tussen steeds een klein stukje trainingsopbouw, maar dit zou een lange weg worden die veel tijd en geld zou gaan kosten met weinig zekerheid over de afloop.
Revalidatie plan
Dat was voor mij een pittige boodschap. Highness moest nog 5 jaar worden en had nog amper wat gedaan in haar leven. Ik was niet klaar om haar op te geven en heb toen besloten om het toch een kans te geven. Om er zeker van te zijn dat er nog geen zichtbare schade aan bekken en SI zou zijn, hebben we deze gebieden eerst door middel van echografie in beeld laten brengen.
Bovenstaand plaatje geeft een mooi beeld van hoe het type blessure van Highness er intern ongeveer uit zou moeten zien. Als je dit plaatje bekijkt, kun je je voorstellen dat goede diagnostiek in zo’n geval heel belangrijk is om uit te sluiten dat er niet teveel schade is voor zo’n paard om überhaupt nog trainbaar te zijn.
Pas als je weet waar je mee werkt, kun je een zinvol revalidatieplan opstellen.
Voor zover dit zichtbaar is op de echo, kwamen hier gelukkig geen grote afwijkingen uit. Nu dit duidelijk was, kon Linda er achter staan om samen dit proces aan te gaan en te starten met de eerste behandeling – wetende dat het een langdurig en intensief traject zou worden. We spraken af dat op ieder moment dat Linda aan zou geven dat het niet meer kon, we ermee zouden stoppen.
Het grote risico dat bij zo’n revalidatieproces namelijk altijd op de loer ligt is compensatie.
Compensatie wil zeggen dat als er ergens in het lichaam een bewegingsbeperking is, het lichaam dit van nature oplost door een ander deel anders te bewegen of belasten. Dat lijkt onschuldig, maar op lange termijn kan er schade ontstaan aan het compenserende deel of de compenserende delen, zoals slijtage aan gewrichten of overbelaste pezen of banden. Ook al lijkt een paard op het oog te verbeteren door training; als compensatie niet tijdig wordt herkend, loop je dus het risico dat je je paard op lange termijn slechter traint in plaats van beter. Helaas zijn paarden echt meesters in compenseren en is het als trainer, hoe goed of handig je ook bent, vrijwel niet te herkennen wanneer een paard compenseert. Daarvoor heb je een specialist nodig met een scherp oog, die de kleinste details in beweging kan zien en dit kan linken aan wat hij/zij voelt aan het lichaam voor wat betreft de mobiliteit van de hieraan gelinkt onderdelen.
Opbouw van de training
Na de eerste behandeling van Linda ben ik begonnen met werken aan de hand. Niets anders dan zoveel mogelijk rechte lijnen stappen, haar helpen met haar balans en zoveel mogelijk laten ontspannen.
Highness is een behoorlijk sensibel paard en ze is erg snel afgeleid, wat maakt dat ze snel verstrakt, waardoor het correct gebruiken van haar lichaam in balans en ontspanning nog best een uitdaging is.
Enkele maanden later, in het voorjaar van 2017, kwam Linda weer voor de tweede behandeling; we hadden door de eerste behandeling en het werken aan de hand vooruitgang geboekt, ik mocht er weer op!
Het doel van de training onder het zadel was eigenlijk gelijk aan het werk dat ik aan de hand had gedaan: zoveel mogelijk rechtuit, in verticale balans en ontspanning, zodat ze hierin langzaam sterker kon worden en zich ‘rechter’ kon gaan ontwikkelen.
Iedere 8 tot 12 weken kwam Linda weer langs voor een check en behandeling, wat heel noodzakelijk was om te voorkomen dat we in de valkuil van compensatie zouden stappen.
Juist omdat compensatie als trainer zo enorm moeilijk te herkennen is, vond ik ieder bezoek van Linda weer een spannend moment, ondanks dat Highness in de training steeds beter begon te voelen.
Wonder boven wonder was ook Linda iedere keer voorzichtig positief en konden we de training steeds iets verder uitbouwen.
Toen ik het werk mocht uitbouwen naar een drafje, betekende dit in het begin alleen lange zijdes draven en steeds voor de hoek weer terug naar stap, zodat ze hierin zoveel mogelijk haar balans kon houden om de ongelijke belasting te beperken.
Van daaruit konden we verder uitbouwen richting een hele ronde draf, twee hele rondes draf, enkele minuten draf, en uiteindelijk ook weer een klein galopje. Alles wat heel ‘normaal’ lijkt voor de meeste ruiters, was voor mij een mijlpaal.
Tijdsbestek en terugslagen
Al met al heeft het meer dan een jaar geduurd voordat we echt weer wat meer konden gaan doen en ze sterk genoeg was om bijvoorbeeld een keer een zijgangetje mee te pakken of balken te gaan draven. En voordat ze echt volledig belastbaar was waren we zeker 2 jaar verder.
Zo’n proces gaat niet zonder horten of stoten en er is blijvende monitoring nodig om te voorkomen dat het paard ongemerkt gaat compenseren.
Gedurende het revalidatieproces van Highness is het dan ook zeker een aantal keer voorgekomen dat er een terugval was, waardoor we even een stap terug moesten doen. Het bekken blijft dan toch de zwakke plek waar problemen zich het eerst lijken voor te doen.
Vaak werden deze terugslagen veroorzaakt door invloeden van buitenaf, waar je bij het houden en trainen van een paard nou eenmaal mee te maken hebt; zoals conditieverandering door weersinvloeden, of een keer verstappen of uitglijden in de wei.
Dit lijken kleine hobbeltjes in de weg, maar betekenden in dit revalidatieproces dan wel weer een paar weken, of zelfs een paar maanden, niet kunnen rijden. Op dat moment voelt dat als een enorme terugslag, omdat je training stagneert en je even geen vooruitgang kunt boeken.
Misschien is dit wel het meest moeilijke, maar ook het meest cruciale onderdeel van een revalidatieproces: het tijdig herkennen van kleine signalen – of dat zelfs vóór zijn door goede monitoring in samenwerking met een specialist zoals Linda.
Als je op tijd even op de rem trapt en je paard rust en hersteltijd geeft, wat op dat moment voelt als een stap achteruit, kun je daarna vaak weer twee stappen vooruit. Daarin volg ik altijd mijn gevoel; als het niet oké voelt, stap ik niet op. Twijfel heeft bijna altijd een gegronde reden, ook al kun je die op dat moment zelf niet benoemen.
Als het net even niet zo fijn voelt als daarvoor, is het zaak om even een stap terug te doen en ondersteuning te vragen van een goede behandelaar.
Belang van het totaalplaatje
Hoewel de combinatie van behandelen en trainen de hoofdmoot lijkt in dit verhaal, en ook zeker een grote rol heeft gespeeld in het herstel van Highness, is het in mijn optiek enorm belangrijk om te beseffen dat het in een revalidatieproces bij lange na niet alleen om training draait – het hele totaalplaatje moet kloppen om een paard met een dergelijke blessure terug op de goede weg te krijgen.
Naast trainen en behandelen is ook het management super belangrijk. Goede, correcte voeten in een juiste stand, veel vrije beweging en sociaal contact met soortgenoten, gezonde voeding (beginnend met voldoende ruwvoer van goede kwaliteit, aangevuld met de benodigde vitaminen en mineralen).
Hoe gaat het nu?
Inmiddels zijn we alweer een paar jaar verder en gaat het erg goed met Highness. Hoewel ze niet 100% recht is (maar hé, wie wel?!), is de scheefheid met het blote oog vrijwel niet meer te herkennen. We zijn actief op dressuurwedstrijden, maken binnenkort ons M1 debuut en zijn zelfs begonnen met het opstarten van haar springcarrière, waar ik haar eigenlijk ooit voor gekocht heb!
